Rekomendacje Rekomendacje Zarządu Głównego PTG w sprawie stosowania hormonalnej terapii zastępczej
( 10.07.2004 r.)
W dniach 9 i 10 lipca odbyło się spotkanie Grupy Ekspertów powołanej przez Zarząd Główny PTG, w celu oceny sytuacji i aktualnych poglądów czołowych ekspertów światowych prezentowanych w odbytych w tym roku kongresach oraz prezentowanych w publikacjach w znaczących pismach naukowych.
Powodem spotkania Grupy Ekspertów Zarządu Głównego PTG, trzeciego z kolei w tej sprawie, jest troska o właściwe poinformowanie polskiego środowiska ginekologicznego o nowych poglądach i wynikających z nich zmianach w zakresie opieki menopauzalnej.
Zespół Ekspertów Zarządu Głównego liczy, że wiadomości te zostaną, dzięki Koleżankom i Kolegom Ginekologom, przekazane pacjentkom oczekującym na kompetentną i prawdziwą informację o aktualnym stanie wiedzy dotyczącym znaczenia i bezpieczeństwa hormonalnej terapii zastępczej (HTZ) w opiece nad kobietą w okresie menopauzy.
W skład Zespołu Ekspertów PTG weszli:
Przewodniczący - Prof. T. Pertyński
Uczestnicy:
Prof. R. Dębski
Prof. K. Drews
Prof. A. Jakimiuk
Prof. J. Kotarski
Prof. T. Paszkowski
Prof. St. Radowicki
Prof. M. Spaczyński
Prof. M. Szamatowicz
Grupa Ekspertów Zarządu Głównego PTG zaleca następujące wytyczne:
1. Do wyników publikowanych badań należy podchodzić z pewną ostrożnością, a rezultatów tych badań nie można ekstrapolować w sposób prosty na wszystkie kobiety w wieku menopauzalnym, dotyczy to zwłaszcza młodszej grupy kobiet po menopauzie.
2. Biorąc pod uwagę, że nie ma badań obejmujących zastosowanie innych preparatów hormonalnych, doskonalszych epidemiologicznie i lepiej zaplanowanych, opublikowane już wyniki muszą jednak wpłynąć na poglądy lekarzy zajmujących się okresem menopauzalnym życia kobiety.
3. Należy przyjąć, że hormonalna terapia zastępcza może być zastosowana u kobiet przy istnieniu wskazań do niej oraz po rozważeniu korzyści i ewentualnego ryzyka jej zastosowania.
4. Według aktualnego stanu wiedzy wskazaniami do HTZ są:
-
objawy wypadowe
-
dolegliwości wynikające z atrofii narządów układu moczowo-płciowego
-
zapobieganie i leczenie osteopenii i osteoporozy
-
przedwczesna menopauza.
5. Stosować należy daleko idącą indywidualizację hormonalnej terapii zastępczej uwzględniając wiek, choroby towarzyszące oraz drogę podania, rodzaj stosownych preparatów i ich dawkę.
Wyniki publikowanych prac, a szczególnie wyniki zamkniętego ramienia estrogenowego WHI ( kwiecień 2004), wydają się wskazywać na konieczność stosowania nowych, bezpieczniejszych progestagenów w kombinacji z preparatami estrogennymi. Wyniki opublikowanych ostatnio badań wymagają nowego spojrzenia na bezpieczeństwo długotrwałej progestagenoterapii.
6. Podstawą hormonalnej terapii zastępczej jest korzystne działanie estrogenów. U kobiet w okresie przedmenopauzlanym zaleca się stosować sekwencyjną terapię estrogenowo-progestagenową z możliwością wykorzystania hormonalnej antykoncepcji. U kobiet w okresie pomenopauzlanym z zachowaną macicą należy stosować sekwencyjną lub ciągłą złożoną terapię estrogenowo-progetstagenową. Ważne jest, aby dobierać preparaty z progestagenami o jak najkorzystniejszym profilu bezpieczeństwa.
7. U kobiet po usunięciu macicy uzasadnienie ma stosowanie estrogenów.
8. HTZ należy rozpoczynać niezwłocznie po wystąpieniu wskazań, od możliwie najniższych, skutecznych dawek estrogenów i progestagenów. Tj.- niskodawkowe preparaty antykoncepcyjne, sekwencyjna HTZ oraz ciągła.
9. Nie ma dowodów na wyższość którejkolwiek z dróg podawania HTZ w zakresie skuteczności zarówno co do redukcji-eliminacji objawów wypadowych, jak i osteoprotekcji. Wybór drogi podania HTZ należy opierać na sytuacji klinicznej z uwzględnieniem czynników ryzyka i preferencji pacjentki. Zastosowanie różnych dróg podania może przynieść różny efekt metaboliczny. Konsekwencją tego mogą być różnice w częstości występowania powikłań zwłaszcza zakrzepowo zatorowych.
Wybór drogi podania HTZ, podobnie jak wybór substancji czynnych i dawek, powinien być indywidualizowany.
10. Wieloletnie stosowanie HTZ wiąże się z niewielkim wzrostem zachorowalności na raka gruczołu piersiowego. Dla przedłużenia jej stosowania należy dokonywać corocznej oceny wskazań, przeciwwskazań w trakcie rozmowy z pacjentką.
11. Celem osiągnięcia najkorzystniejszego efektu terapeutycznego wskazanym jest, by w wielu przypadkach łączyć HTZ z innymi typami terapii jak np. statyny, bisfosfoniany. Zaleca się zmianę trybu życia, zwiększoną aktywnością fizyczną, zmianę diety oraz leczenie otyłości.
12. W przypadkach niemożności włączenia HTZ alternatywą dla określonego problemu wieku menopauzalnego mogą być preparaty z grupy SERM (m.in. raloxifen), tibolon czy inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny.
13. Prowadzenie HTZ wymaga:
-
regularnych ( nie rzadziej niż raz do roku) kontroli lekarskich,
-
corocznej oceny stanu gruczołów sutkowych (badanie palpacyjne, mammografia i/lub USG
-
badanie ginekologiczne i ultrasonograficzne miednicy mniejszej
-
badanie cytoonkologiczne nie rzadziej niż raz na trzy lata
-
inne badania dodatkowe mają zastosowanie w wybranych przypadkach
14. Przeciwwskazaniami do HTZ są:
-
Czynna choroba zakrzepowo-zatorowa
-
Niewydolność wątroby
-
Niezdiagnozowane krwawienia z narządów płciowych
-
Czynna estrogenozależna choroba nowotworowa
-
Niestabilna choroba wieńcowa
Prezes Zarządu Głównego
Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego
prof.dr hab.n.med. Marek Spaczyński
|